Ana Arı Yetiştiriciliği
Ana arı yetiştirmek, koloninin genetik geleceğini belirlemek demektir. İyi bir ana arı; hızlı üreyen, sakin mizaçlı, hastalıklara dirençli ve yüksek verimli bir koloni demektir.
1. Neden Kendi Ana Arınızı Yetiştirmelisiniz?
- Genetik Kontrol: Mevcut en iyi kolonilerinizin özelliklerini (hırçın olmama, verimlilik, oğul eğilimi düşüklüğü) sonraki nesillere aktarırsınız.
- Maliyet Tasarrufu: Kaliteli ana arılar pahalıdır. Kendi ana arınızı üretmek uzun vadede kârlıdır.
- İhtiyaç Anında Müdahale: Ana arısını kaybetmiş, döllenmemiş ana arısı olan veya yaşlanmış ana arılı zayıf bir koloniyi kurtarabilirsiniz.
- Arıcılık Bilginizi Geliştirir: Arı biyolojisini daha iyi anlamanızı sağlar.
2. Ana Arı Yetiştirme Yöntemleri
A) Doğal Yöntemler (Arının Kendisinin Üretmesi):
- Oğul Hücreleri: Koloni oğul hazırlığı yaparken doğal olarak ana arı hücreleri (oğul hücreleri) yapar. Bunları kesip, ana arısı olmayan bir kovana vererek yeni ana arı elde edebilirsiniz.
- Acil (Yedek) Hücreler: Ana arı aniden kaybolduğunda veya öldüğünde, işçi arılar genç larva gözlerini ana arı hücresine dönüştürür. Bu hücreler de ana arı yetiştirmek için kullanılabilir.
- Avantajları: Çok basittir, özel ekipman gerektirmez.
- Dezavantajları: Genetik seçim yapma şansınız yoktur. Kalitesi ve çiftleşme zamanı kontrolünüz dışındadır.
B) Yapay (Transfer) Yöntemleri (Arıcının Yönlendirmesi):
Bu yöntemlerde, siz genetik olarak seçtiğiniz bir koloniden alınan genç larvaları (24 saatlik), ana arısız ve ana arı yetiştirmeye istekli bir koloniye (başlatıcı koloni) aktarırsınız. İşçi arılar bu larvaları ana arı olarak yetiştirir.
- Doolittle Yöntemi (En Yaygın Yöntem):
- Larva Transferi: Özel bir transfer iğnesi (Çince iğne) kullanarak, seçilmiş ana arıdan alınan genç larvaları, önceden hazırlanmış yapay ana arı yüksüklerine nakledersiniz.
- Başlatıcı Koloni: Larvalı yüksükleri, içinde erkek arısı ve çok sayıda genç işçi arısı olan, ana arısı alınmış güçlü bir kovana (başlatıcı koloni) verirsiniz. Bu koloni, larvaları besler ve hücreyi örer.
- Bitirici Koloni: Hücreler kapatılmaya yakın (3-4 gün sonra), bunları daha sakin bir bitirici koloniye veya çiftleştirme kutularına alırsınız. Burada hücreler olgunlaşır ve ana arılar çıkar.
- Miller Yöntemi: Balmundan yapılmş özel çıtalara larva transferi yapılır. Daha çok ticari üretim için uygundur.
3. Ana Arı Yetiştirme Adımları (Doolittle Yöntemi İçin)
1. Hazırlık:
- Damızlık Seçimi: Yetiştirmek istediğiniz özelliklere sahip (sakin, verimli, hastalıksız) en iyi koloninizi damızlık koloni olarak seçin.
- Başlatıcı ve Bitirici Kolonileri Hazırlama: Ana arısı alınmış, güçlü, aç ve genç arılarla dolu bir koloni hazırlayın.
- Erkek Arı Üretimi: Ana arıların çiftleşebilmesi için, damızlık özellikteki kolonilerinizde bol miktarda erkek arı (oğul) yetiştirilmiş olmalıdır. Ana arı yetiştirme işleminden 2-3 hafta önce erkek arı üretimi başlatılmalıdır.
2. Larva Transferi:
- Damızlık koloniden, 24 saatlik (mümkün olduğunca genç) larvalı bir çerçeve alın.
- Transfer iğnesi ile larvaları dikkatlice yapay yüksüklere nakledin. Bu işlem sabır ve el becerisi gerektirir.
3. Başlatıcı Koloniye Verme:
- Larvalı yüksükleri, başlatıcı kolonideki özel çıtaya takın ve kovanı kapatın.
4. Bitirici Koloni/Çiftleştirme Kutuları:
- Kapanmaya yakın ana arı hücrelerini (transferden 10-11 gün sonra) alın.
- Bunları, miniplus, mating nuc gibi küçük çiftleştirme kutularına veya bir bitirici koloniye aktarın.
5. Çiftleşme ve Döllenme:
- Çıkan genç ana arılar, havada çiftleşme uçuşuna çıkarak 10-20 erkek arı ile çiftleşir. Bu süreç 1-2 hafta sürebilir.
- Döllenen ana arı, yumurta atmaya başlar.
6. Yeni Ana Arıyı Koloniye Verme:
- Yumurta atmaya başlayan yeni ana arıyı, ana arısı olmayan bir koloniye kafesle verebilirsiniz.
4. Gerekli Ekipmanlar
- Yapay Ana Arı Yüksükleri (Plastik veya balmumu)
- Transfer (Çince) İğnesi
- Ana Arı Yetiştirme Çıtası
- Başlatıcı ve Bitirici Kovanlar
- Çiftleştirme Kutuları (Mini nükleer kovanlar)
- Büyüteç veya Işık Kaynağı
5. Kritik Başarı Faktörleri
- Larva Yaşı: Larva ne kadar gençse (1 günlük), yetişecek ana arı o kadar kaliteli olur.
- Bol ve Kaliteli Besin: Başlatıcı kolonide bol miktarda genç bakıcı arı ve yeterli polen/bal stoğu olmalıdır.
- Erkek Arı Varlığı: Çiftleşme için yeterli sayıda ve kaliteli genetikte erkek arı şarttır.
- Hava Koşulları: Ana arıların çiftleşme uçuşu için havanın sıcak, rüzgarsız ve güneşli olması gerekir.
- Pratik: Larva transferi zor bir işlemdir. İlk denemelerinizde başarısız olabilirsiniz, pes etmeyin.
Yeni Başlayanlar İçin Öneri: İlk etapta doğal yöntemlerle (oğul veya acil hücrelerden) ana arı yetiştirmeye çalışmak daha mantıklıdır. Beceriniz arttıkça larva transferine geçebilirsiniz.
Ana arı yetiştiriciliği, sabır ve gözlem isteyen bir sanattır. Kendi genetik hattınızı oluşturmanız için size sonsuz bir kapı açar.
